Benedykt Karczewski, Utwory zebrane

„Dokoże zebrane” autorstwa Jarosława Karczewskiego to literacka mozaika, która łączy w sobie reportaż, poezję, refleksję historyczną i językową z miłością do lokalności i autentyzmu. Ta niezwykle oryginalna książka jest jak wędrówka po krajobrazach kulturowych, językowych i emocjonalnych Pomorza – zarówno tego współczesnego, jak i zakorzenionego w pamięci zbiorowej, w codziennych słowach, nazwach miejsc i starych fotografiach. To publikacja, która wymyka się jednoznacznym klasyfikacjom, ale właśnie dzięki temu jest tak fascynująca.

Karczewski, znany z zamiłowania do słowa, szczególnie tego mówionego i regionalnego, z wielką pasją i kunsztem oddaje głos pomorskiej rzeczywistości. „Dokoże zebrane” to zbiór krótkich form literackich, z których każda – jak polaroid – uchwyca konkretny moment, miejsce, słowo, emocję. Tytułowe „dokoże” to kaszubskie określenie na „gdzieś”, „dokądś”, „do miejsca”, a więc już na wstępie zostajemy zaproszeni do podróży – nie tylko geograficznej, ale również kulturowej, osobistej, językowej.

To książka dla tych, którzy cenią sobie słowo jako wartość samą w sobie. Karczewski mistrzowsko operuje językiem – zarówno literackim, jak i potocznym, kaszubskim, zapomnianym. Tworzy z niego coś więcej niż opowieść – tworzy tkankę rzeczywistości. Czytając „Dokoże zebrane” czujemy, że słowa nie są tu przypadkowe. Każde z nich ma wagę, puls, wspomnienie. To język żywy, oddychający, świadomy swego dziedzictwa.

Jednym z największych atutów tej książki jest jej struktura – pozornie fragmentaryczna, a w istocie spójna jak dobrze utkany kilim. Teksty układają się w nieoczywisty, ale wyczuwalny rytm. Przeplatają się krótkie liryczne rozważania z refleksyjnymi esejami i obserwacjami z życia codziennego. Z każdej strony bije uważność autora na szczegół, jego czułość wobec ludzi, języka, przyrody, przeszłości. Karczewski nie opowiada historii – on je wydobywa z milczenia.

„Dokoże zebrane” to także książka o tożsamości – tej regionalnej, kaszubskiej, pomorskiej, ale też bardziej uniwersalnej: ludzkiej. Autor pyta, czym jest miejsce, czym jest pamięć, co oznacza być „stąd” i czy „bycie stąd” jest warunkiem rozumienia świata. W jego refleksjach pobrzmiewają echa Rilkego, Schulza, Miłosza – ale też głosy zwykłych ludzi, gwar przydrożnych rozmów, język codzienności.

Nie sposób nie wspomnieć o walorach estetycznych książki – wydanie zostało przygotowane z dużą dbałością o stronę wizualną. Czysta typografia, przemyślany układ graficzny i ilustracje nawiązujące do tematyki tekstów budują całościową atmosferę. To książka, którą czyta się nieśpiesznie, smakując każde zdanie, ale też przegląda – kontemplując rytm słów i obrazów.

„Dokoże zebrane” to lektura, która może pełnić wiele funkcji. Dla jednych będzie zbiorem poetyckich miniatur do delektowania się o poranku. Dla innych – źródłem inspiracji do pracy twórczej lub refleksji o miejscu człowieka we współczesnym świecie. Dla nauczycieli, animatorów kultury i regionalistów – znakomitym materiałem do pracy z młodzieżą, do rozmowy o tożsamości, języku, pamięci.

To również książka bardzo emocjonalna – nie poprzez tanie chwyty, ale przez swoją prawdę, prostotę, głęboko ludzką perspektywę. Karczewski potrafi w jednej linijce zawrzeć smutek przemijania, zachwyt nad detalem, ironię codzienności i czułość wobec zwykłych ludzi. To pisarstwo skromne, ale niezwykle mocne – bo prawdziwe.

W świecie, który coraz częściej gubi się w hałasie, „Dokoże zebrane” jest jak cichy głos przypominający, że sens często kryje się w rzeczach małych: w nazwie przystanku, w lokalnym powiedzeniu, w zapachu wrzosu czy w śladzie buta na polnej drodze. To książka, która uczy patrzeć, słuchać i mówić – nie głośniej, ale mądrzej.

Jeśli szukasz literatury, która zatrzymuje, porusza i inspiruje, „Dokoże zebrane” będzie dla Ciebie odkryciem. To książka, którą warto mieć blisko – nie tylko na półce, ale i w myślach, w rozmowach, w sercu. To zbiór, do którego się wraca, by znów – i znów na nowo – wyruszyć dokądś. Dokoże.